Quỹ ETF: Định nghĩa, đặc điểm và các bên tham gia thị trường

Quỹ ETF là gì?

ETF là viết tắt của cụm từ “Exchange Traded Fund” – “Quỹ hoán đổi danh mục”.

Quỹ ETF là loại hình quỹ đầu tư bám theo một chỉ số tham chiếu nhất định. Nói cách khác, danh mục đầu tư của quỹ là sự mô phỏng danh mục chứng khoán cấu thành chỉ số tham chiếu. Theo đó, mục tiêu hoạt động của quỹ ETF là thu được kết quả (mức sinh lời) gần nhất với kết quả (mức sinh lời) của chỉ số tham chiếu. Đây là một điểm khác biệt so với các quỹ đầu tư được quản lý kiểu chủ động thông thường khi mục tiêu của các quỹ thuộc loại này là tìm cách đạt được kết quả (mức sinh lời) cao hơn so với kết quả của chỉ số tham chiếu.

Quỹ ETF hình thành từ việc tiếp nhận, hoán đổi danh mục chứng khoán cơ cấu lấy chứng chỉ quỹ. Như vậy, việc góp vốn vào (và rút vốn từ) quỹ ETF không được thực hiện bằng tiền mặt mà bằng một danh mục chứng khoán (quá trình hoán đổi này được mô tả cụ thể ở mục 4 – cơ chế hoạt động của quỹ ETF).

Danh mục chứng khoán cơ cấu là danh mục chứng khoán sử dụng để hoán đổi với lô chứng chỉ quỹ ETF và ngược lại. Danh mục chứng khoán cơ cấu của mỗi đối tượng tham gia góp vốn vào quỹ có thể khác nhau, nhưng đều hướng tới danh mục chứng khoán tham chiếu (theo quy định hiện hành, danh mục chứng khoán cơ cấu phải đảm bảo có hơn 50% số lượng chứng khoán từ danh mục chứng khoán tham chiếu và giá trị của danh mục chứng khoán cơ cấu phải lớn hơn hoặc bằng 95% giá trị của danh mục chứng khoán tham chiếu).

Quỹ ETF là loại hình quỹ mang đặc điểm của cả quỹ mở và quỹ đóng: như quỹ đầu tư dạng mở, đối tượng góp vốn có thể giao dịch trực tiếp với quỹ ETF (thông qua công ty quản lý quỹ) một cách thường xuyên để thực hiện việc góp, rút vốn; đồng thời, như quỹ đầu tư dạng đóng, chứng chỉ quỹ ETF được niêm yết và giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán.

Trên thị trường thứ cấp, giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ và của một chứng chỉ quỹ được xác định và công bố hàng ngày. Tuy nhiên, giá trị tài sản ròng tham chiếu (iNAV) là thông tin được tính toán và công bố với tần suất gần như liên tục trong thời gian giao dịch để các nhà đầu tư tham khảo cho việc ra quyết định.

Đặc điểm của Quỹ ETF

Các bên tham gia trên thị trường

- Sở giao dịch chứng khoán

+ Xây dựng và cung cấp các chỉ số tham chiếu

+ Xác định các tiêu chuẩn về niêm yết chứng chỉ quỹ ETF

+ Tổ chức và quản lý giao dịch chứng chỉ quỹ ETF trên thị trường thứ cấp

+ Cung cấp thông tin (NAV, iNAV)

- Công ty quản lý quỹ

+ Đưa ra sản phẩm quỹ ETF (lựa chọn chỉ số tham chiếu của quỹ).

+ Thực hiện giao dịch hoán đổi danh mục chứng khoán cơ cấu lấy chứng chỉ quỹ ETF và ngược lại

+ Quản lý danh mục đầu tư của quỹ

+ Thực hiện công bố các thông tin cần thiết và theo quy định

- Thành viên lập quỹ: là các công ty chứng khoán

+ Tham gia vào thị trường sơ cấp (vài trò góp vốn vào quỹ)

+ Tạo cầu nối giữa quỹ ETF và các nhà đầu tư riêng lẻ (xem cơ chế hoạt động của quỹ ETF)

+ Có thể thực hiện vai trò hỗ trợ thanh khoản cho chứng chỉ quỹ ETF

- Nhà tạo lập thị trường

+ Mang chức năng chính là hỗ trợ thanh khoản cho chứng chỉ quỹ ETF

+ Có nghĩa vụ yết giá hai chiều (giá chào mua, giá chào bán) theo các quy định của sở giao dịch.

- Tổ chức lưu ký

+ Tham gia vào quá trình phát hành/ mua lại chứng chỉ quỹ

+ Giám sát hoạt động vay, cho vay chứng khoán cơ cấu và chứng chỉ quỹ ETF  của các thành viên lập quỹ

+ Giám sát thành viên lập quỹ có đủ chứng khoán để thanh toán khi tham gia vào giao dịch bán chứng chỉ quỹ ETF hoặc chứng khoán cơ cấu.

+ Tổ chức cung cấp các dịch vụ có liên quan (quản trị quỹ, đại lý, quan hệ khách hàng …)

- Nhà đầu tư trên thị trường thứ cấp

+ Giao dịch mua, bán chứng chỉ quỹ ETF trên thị trường nhằm phục vụ những mục tiêu cá nhân (không được giao dịch trực tiếp với quỹ mà phải thông qua thành viên lập quỹ)

+ Góp phần tạo thanh khoản cho thị trường.