.png){kind=logo}
Vi phạm pháp luật chứng khoán là hành vi của tổ chức, cá nhân khi tham gia vào hoạt động chứng khoán và Thị trường chứng khoán (TTCK) nhưng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, không đúng quy định tại các văn bản pháp luật chứng khoán điều chỉnh đối với hành vi của mình.
Trong quá trình hoạt động của TTCK Việt Nam, theo mỗi giai đoạn phát triển của thị trường, các vi phạm pháp luật chứng khoán cũng có sự thay đổi, biểu hiện:
Giai đoạn 2000-2005: khi TTCK bắt đầu hoạt động, ban đầu chỉ có rất ít cổ phiếu niêm yết, số lượng nhà đầu tư tham gia thị trường còn ít, các hoạt động chứng khoán không nhiều. Giai đoạn này, thị trường tập trung vào việc tạo hàng hóa cho thị trường, vận động các doanh nghiệp thực hiện niêm yết, đăng ký chào bán, phát hành và cũng ít có vi phạm về chứng khoán.
Giai đoạn 2006-2010: TTCK có sự phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu, với sự tăng trưởng bùng nổ của thị trường, hệ thống pháp luật chứng khoán được xây dựng và ban hành tương đối đầy đủ. Do sự phát triển của thị trường với số lượng các công ty đại chúng, tổ chức niêm yết tăng mạnh, giao dịch chứng khoán sôi động, các hành vi vi phạm phổ biến trong giai đoạn này liên quan đến hoạt động phát hành, chào bán cổ phiếu như chào bán cổ phiếu ra công chúng không đăng ký với cơ quan quản lý. Sau khi Bộ luật hình sự số 15/1999/QH10 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2009 và có hiệu lực từ ngày 01/01/2010, theo đó quy định 03 tội danh về chứng khoán (Điều 181a, 181b, 181c: cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu sự thật; sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán; thao túng giá chứng khoán). Trong thực tế đã có 01 vụ án thao túng giá cổ phiếu (DHT và DVD) được khởi tố, xét xử.
Giai đoạn 2011-2020: hoạt động của TTCK đi vào ổn định sau giai đoạn phát triển bùng nổ, cơ quan quản lý cũng đã ban hành nhiều quy định pháp luật chứng khoán mới cùng với việc xử lý mạnh đối với vi phạm về chào bán/phát hành chứng khoán. Số vi phạm về chào bán, phát hành chứng khoán giảm mạnh, chỉ còn chiếm tỷ lệ nhỏ trong số các vi phạm về chứng khoán và TTCK. Tuy nhiên, giai đoạn này có sự thay đổi về loại hành vi vi phạm, các hành vi vi phạm chiếm tỷ lệ cao là: vi phạm về nghĩa vụ báo cáo, công bố thông tin của công ty đại chúng, tổ chức niêm yết, của cổ đông lớn/cổ đông nội bộ và người có liên quan khi giao dịch chứng khoán.
Việc nâng cao năng lực thanh kiểm tra, giám sát, phát hiện vi phạm và hoàn thiện các chế tài xử lý vi phạm về chứng khoán (nâng mức xử phạt vi phạm hành chính, sửa đổi 03 tội danh và bổ sung 01 tội danh về chứng khoán tại BLHS 2015) đã góp phần phát hiện, xử lý nhiều hành vi lạm dụng thị trường như thao túng, nội gián. Trong giai đoạn 2011-2020, đã có hàng chục trường hợp giao dịch thao túng bị xử phạt với mức phạt hàng trăm triệu đồng mỗi cá nhân, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được từ vi phạm. Trên TTCK đã có 03 vụ án có hành vi thao túng TTCK, thao túng giá chứng khoán được khởi tố, xét xử, kết án 20 cá nhân phạm tội về các tội danh khác nhau như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, thao túng TTCK đến làm giả giấy tờ, con dấu của cơ quan, tổ chức, giả mạo trong công tác.
Nguồn: SRTC
