.png){kind=logo}
Nguồn: Internet
Hệ thống đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán tạo nên cơ sở hạ tầng của thị trường chứng khoán, có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trước và sau giao dịch chứng khoán, đảm bảo sự an toàn và tiện lợi cho các giao dịch của thị trường.
1. Đăng ký chứng khoán
Để được niêm yết hay đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán, chứng khoán cần phải được lưu ký tập trung tại một nơi, thường là trung tâm lưu ký chứng khoán. Tuy nhiên. Trước khi được đưa vào lưu ký tập trung tại Trung tâm lưu ký chứng khoán, chứng khoán cần phải được đăng ký đầy đủ thông tin để TTLKCK có thể nhận lưu ký. Hoạt động đăng ký này được thực hiện theo các quy định của pháp luật ở từng quốc gia trong từng giai đoạn phát triển. Tuy nhiên, các thông tin đăng ký chứng khoán thường bao gồm:
- Thông tin về chứng khoán như tên chứng khoán, loại chứng khoán, mã chứng khoán và số lượng đang lưu hành…
- Thông tin về người sở hữu chứng khoán như tên, số đăng ký sở hữu và ngày cấp, địa chỉ, điện thoại liên lạc của người sở hữu, số lượng chứng khoán sở hữu…
Việc thực hiện đăng ký thông tin thông tin thường do tổ chức phát hành, hoặc một tổ chức được tổ chức phát hành ủy quyền tiến hành.
2. Lưu ký chứng khoán
Trên thị trường chứng khoán, hoạt động của hệ thống lưu ký chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc ghi nhận thông tin về sở hữu chứng khoán, xác lập quyền lợi và xử lý giao dịch lưu ký cho người sở hữu chứng khoán. Đối với các thị trường chứng khoán phát triển, các chức năng này của hệ thông lưu ký chứng khoán được hỗ trợ bở các ứng dụng kỹ thuật cho phép giảm thiểu các can thiệp thủ công và tăng tính chính xác trong xử lý. Thông thường, các thông tin về việc sở hữu chứng khoán sẽ được ghi nhận trên hệ thống tài khoản lưu ký ghi sổ, mọi sự thay đổi về sở hữu chứng khoán giữa các bên được thực hiện trên cơ sở các điều chuyển trên hệ thống tài khoảng mà không phải thực hiện các điều chuyển trên hệ thống tài khoản mà không phải thực hiện các chuyển giao vật chất. các hoạt động của hệ thống lưu ký chứng khoán tập trung cần đảm bảo các nguyên tắc chính như: nguyên tắc trung gian, tập trung hóa, an toàn và tách biệt chứng khoán của khách hàng và ủy quyền thực hiện quyền lợi.
3. Bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán
Khi các giao dịch chứng khoán diễn ra trực tiếp giữa người mua và người bán, giao dịch được thực hiện dựa trên thỏa thuận và quá trình thanh toán tiền và chứng khoán giữa các bên được thực hiện thông qua việc chuyển giao vật chất. Khi thị trường tập trung phát triển, chứng khoán được giao dịch tập trung thông qua sở giao dịch chứng khoán. Khi đó mỗi thị trường sẽ phát triển hệ thống bù trừ, thanh toán giao dịch nhằm đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư khi giao dịch chứng khoán, tối ưu hóa quy mô giá trị, qua đó tăng khả năng xử lý thông tin sau giao dịch, đảm bảo cho các giao dịch chứng khoán được diễn ra an toàn, liên tục. Do đó, phát triển hệ thống thanh toán bù trừ là đòi hỏi tất yếu của thị trường.
Hoạt động bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán bao gồm hai hoạt động chính là hoạt động bù trừ và hoạt động thanh toán giao dịch chứng khoán. Trong đó hoạt động bù trừ là quá trình so khớp đối chiếu kết quả giao dịch, sửa lỗi sau giao dịch, tính toán, bù trừ giữa số lượng chứng khoán mua và bán theo từng loại chứng khoán; bù trữ giữa số tiền nhận và số tiền phải trả của các chứng khoán có cùng chu kỳ thời gian và phương thức thanh toán theo từng thành viên nhằm xác định nghĩa vụ thanh toán ròng về tiền và chứng khoán của các bên tham gia giao dịch.
Hoạt động thanh toán bao gồm các bước thông báo nghĩa vụ thanh toán, kiểm tra, xử lý trường hợp mất khả năng thanh toán tiền giao dịch chứng khoán và thực hiện chuyển giao chứng khoán, tiền tại ngày thanh toán, trên cơ sở đó thành viên phân bổ tiền và chứng khoán cho khách hàng của mình.
Hoạt động bù trừ thanh toán giao dịch chứng khoán cần đáp ứng những nguyên tắc chung cụ thể như sau: tập trung hóa chứng khoán, chuyển giao chứng khoán đồng thời với thanh toán tiền.
Nguồn: SRTC
