Đầu tư

Đầu tư là gì?

Trong tài chính học, đầu tư được hiểu là việc mua một tài sản tài chính với hy vọng rằng các tài sản này sẽ tạo ra thu nhập trong tương lai hoặc sẽ được đánh giá cao và được bán lại với giá cao hơn.

Đầu tư có thể được thực hiện trực tiếp bởi các cá nhân đơn lẻ hay gián tiếp thông qua các tổ chức trung gian, chẳng hạn như các quỹ đầu tư, ngân hàng, công ty môi giới, công ty bảo hiểm. Các tổ chức này có thể dùng số tiền huy động hay tập hợp được từ một số lượng lớn các cá nhân khác nhau để thực hiện đầu tư quy mô lớn. Mỗi nhà đầu tư cá nhân thường phải trả những khoản phí nhất định cho các tổ chức trung gian, song đều có quyền lợi trực tiếp hoặc gián tiếp đối với tài sản đã mua.

Đầu tư và tiết kiệm

Đầu tư và tiết kiệm là hai khái niệm thường xuất hiện cùng nhau, có liên quan với nhau song lại khác biệt rất lớn về bản chất. Hiểu một cách đơn giản nhất, tiết kiệm là hành vi “cất” tiền (thường là một phần thu nhập có được) vào một nơi an toàn với mục đích sử dụng đến nó sau này. Người sở hữu muốn bảo toàn giá trị số tiền họ có không bị mất đi (về mặt danh nghĩa), song phải chấp nhận khả năng gia tăng giá trị tài sản rất hạn chế mặc dù họ có thể nhận được một khoản thu nhập nhất định. Các tài khoản tiết kiệm hay kỳ phiếu ngân hàng là ví dụ minh họa điển hình cho hình thức tiết kiệm vô cùng phổ biến và quen thuộc. Trong trường hợp này, người tiết kiệm thường sẽ được hưởng lãi suất cho số tiền gửi vào ngân hàng và được đảm bảo nhận lại khoản tiền gốc sau một khoảng thời gian nhất định.

Trái với tiết kiệm, đầu tư sẽ mở ra khả năng gia tăng giá trị tài sản theo thời gian. Bằng việc bỏ tiền (thường là một phần số tiền tiết kiệm được) mua những loại tài sản khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư, bất động sản..., bên cạnh những khoản thu nhập mà tài sản mang lại (như cổ tức, tiền lãi), nhà đầu tư còn có thể được hưởng lợi khi các tài sản đó tăng giá. Tuy nhiên, do sự tăng giá của tài sản trong tương lai không hoàn toàn là một yếu tố chắc chắn, nhà đầu tư phải đối mặt với nguy cơ tài sản của mình không lớn mạnh thêm mà có thể bị sụt giảm. Nói cách khác, nhà đầu tư phải chấp nhận sự hiện diện của yếu tố rủi ro, mặc dù mức độ rủi ro của mỗi loại tài sản là không giống nhau.

Đầu tư và đầu cơ

Đầu tư và đầu cơ là hai khái niệm có thể gây nhầm lẫn vì đôi khi việc xác định ranh giới giữa hai hành động này không hề dễ dàng. Tuy vậy, sự khác biệt giữa chúng cũng đã được chỉ ra một cách khá rõ ràng trong cuốn sách “Nhà đầu tư thông minh” của B. Graham: “Đầu tư là hoạt động hứa hẹn bảo toàn nguồn vốn và mang lại một mức sinh lời thỏa đáng, được thực hiện dựa trên sự phân tích thấu đáo. Những hoạt động không thỏa mãn các tiêu chí này đều là đầu cơ”.

Lấy ví dụ về các giao dịch diễn ra trên thị trường cổ phiếu. Nhà đầu tư phải đưa ra quyết định mua/bán dựa trên những hiểu biết nhất định về cổ phiếu mục tiêu, thực hiện các phân tích và đánh giá sử dụng số liệu thực tế (ví dụ: tìm hiểu thông tin về tỷ suất cổ tức, hệ số giá/thu nhập, lợi nhuận kỳ vọng của công ty và ước tính thu nhập/cổ phiếu, biến động giá cổ phiếu trong quá khứ...). Trong khi đó, người đầu cơ thuần túy thực hiện giao dịch dựa trên sự phỏng đoán hoặc niềm hy vọng giá cổ phiếu sẽ biến động theo chiều hướng này kia, hay đơn giản là chỉ căn cứ vào những tin đồn mà thậm chí không cần kiểm chứng.

Một điểm khác biệt nữa giữa đầu tư và đầu cơ là với đầu tư, tài sản thường được nắm giữ trong kỳ thời gian dài hơn so với khi được sử dụng cho mục đích đầu cơ (vốn là hoạt động mang tính chất ngắn hạn, thường từ ba tháng trở xuống, và tận dụng biến động xảy ra do những sự kiện nhất thời). Người đầu tư gần như không quá bị ảnh hưởng bởi những biến động giá trong ngắn hạn do đã có hình dung tương đối rõ về phạm vi lãi/lỗ ứng với kỳ đầu tư xác định.

“Và tôi cho rằng, phép thử thực sự để biết bạn đang làm gì là tìm lời đáp cho câu hỏi liệu bạn bận tâm về việc thị trường có (tiếp tục) mở cửa (ngày hôm sau) hay không.

Khi tôi mua cổ phiếu, tôi không bận tâm cho dù ngày mai thị trường có bị đóng cửa và ngừng hoạt động trong vài năm vì tôi trông đợi doanh nghiệp – là Coca-Cola hay gì đi nữa – đem lại lợi nhuận cho mình trong tương lai từ hoạt động sản xuất kinh doanh của họ.

Nếu tôi cứ lo lắng không biết ngày mai thị trường cổ phiếu có tan biến như bọt xà phòng không thì trong một chừng mực nào đó tôi đang đầu cơ vì chỉ tập trung nghĩ về việc giá sẽ tăng hay giảm. Tôi không biết giá sẽ tăng hay giảm.” (Warren Buffett).