.png){kind=logo}
Dấu hiệu 1: Bạn được giới thiệu một cơ hội đầu tư với lợi tức cao và rủi ro thấp
Những lời mời chào về một cơ hội đầu tư có lợi tức cao và rủi ro thấp gần như là đặc điểm tiêu biểu của mọi khoản đầu tư không an toàn. Nhà đầu tư phải luôn nhớ một nguyên tắc chung khi đầu tư là mọi khoản đầu tư đều có rủi ro và “lợi nhuận kì vọng càng lớn thì rủi ro càng cao”. Hãy luôn thận trọng trước những lời đề nghị dạng này.
Dấu hiệu 2: Bạn được trả tiền vì lôi kéo được nhà đầu tư khác tham gia đầu tư.
Nhà đầu tư phải luôn tự đặt câu hỏi rằng “Tại sao lợi nhuận không đến từ việc kinh doanh hiệu quả mà lại đến từ việc lôi kéo người khác? Liệu đây có phải là trò hút vốn dạng mô hình Ponzi hay các hoạt động đầu tư không an toàn khác hay không?”.
Dấu hiệu 3: Bạn được nói rằng cơ hội chỉ đến một lần và bạn phải tham gia/mua ngay lúc này.
Thông thường bạn cho rằng các nhà đầu tư kinh nghiệm thường đưa ra các quyết định chớp nhoáng theo biến động của thị trường để tối đa hóa lợi nhuận. Trên thực tế, những quyết định đó của họ được đưa ra sau khi đã nắm chắc các thông tin của cơ hội đầu tư cũng như đã giả định mọi tình huống có thể gặp phải. Việc đưa ra lý do “cơ hội chỉ đến một lần” vô hình chung khiến bạn có áp lực lớn về mặt thời gian mà đánh mất đi sự sáng suốt của mình. Hãy luôn nhớ rằng một nhà đầu tư sáng suốt sẽ luôn suy nghĩ kĩ càng trước quyết định đầu tư của mình.
Dấu hiệu 4: Bạn thường xuyên được khuyên nên đầu tư toàn bộ tài sản vào một cơ hội đầu tư.
Một nhà tư vấn giỏi sẽ luôn nhắc nhở bạn về phân tán rủi ro thay vì “bỏ tất cả trứng vào một rổ”. Một lời khuyên đầu tư toàn bộ tài sản của bạn vào một cơ hội đầu tư có nghĩa là họ đang để ý tới tiền của bạn thay vì sự an toàn của bạn.
Dấu hiệu 5: Bạn thường xuyên được giới thiệu về một cơ hội đầu tư do một người nổi tiếng (nghệ sĩ, học giả, quan chức chính phủ, tỷ phú v.v…) và đáng tin cậy tạo lập/điều hành và có nhiều người nổi tiếng khác cùng tham gia đầu tư.
Hãy nên nhớ rằng Bernie Madoff là một tỷ phú, là một nhà đầu tư sành sỏi với hàng chục năm kinh nghiệm, là sáng lập viên và cựu chủ tịch sàn giao dịch NASDAQ. Ông ta hội tụ đủ mọi yểu tố để dễ dàng lấy được lòng tin và thuyết phục mọi người trước khi lừa đảo họ. Hãy chú ý đến bản chất và tính hợp lý của cơ hội đầu tư thay vì các yêu tố khác – các yếu tố làm bạn chấp nhận sự phi lí của cơ hội đầu tư.
Dấu hiệu 6: Công ty, dự án không có bộ phận sản xuất kinh doanh tương ứng hoặc có cơ sở vật chất và số lượng nhân viên tương ứng với quy mô.
Một công ty, dự án mà không có bộ phận sản xuất kinh doanh tương ứng giống như một chiếc xe taxi mà không có động cơ vậy - chỉ có vỏ bọc, không thể hoạt động và đương nhiên không thể kiếm tiền, và một khi đã không thể kiếm tiền thì nhà đầu tư nên đặt câu hỏi tại sao họ có thể trả được số lợi tức mà họ đã hứa hẹn.
Dấu hiệu 7: Công ty có phần lớn giao dịch với công ty con hoặc công ty có cùng chủ sở hữu hoặc chủ sở hữu có liên quan đến nhau.
Không thể phủ nhận hoạt động giao dịch trên là một điều khá phổ biến trong giới kinh doanh. Tuy nhiên khi giá trị các giao dịch này đủ lớn để ảnh hưởng rõ ràng đến kết quả kinh doanh của công ty thì nhà đầu tư nên cẩn trọng xem xét lại tính hợp lý của chúng. Những giao dịch dạng này luôn là dấu hiệu điển hình của việc làm đẹp báo cáo tài chính.
Dấu hiệu 8: Công ty, dự án mà nhà đầu tư khó có thể tìm kiếm, xác minh thông tin một cách chính xác.
Với một hoạt động đầu tư hợp pháp, việc cung cấp các thông tin một cách rõ ràng và có thể dễ dàng tìm kiếm là một cách để quảng cáo, khẳng định uy tín và sự chuyên nghiệp của chủ đầu tư. Vì vậy hãy luôn thận trọng trước những lời đề nghị mà:
- Thông tin chỉ lưu truyền trong một nhóm nhỏ;
- Nhà đầu tư rất khó khăn để tiếp cận các nguồn thông tin chính thống về cơ hội đầu tư này;
- Công ty, dự án không thể đưa ra các văn bản có tính pháp lý mà nhà đầu tư yêu cầu;
- Công ty, dự án sử dụng hình ảnh, số liệu của công ty, dự án khác.
Dấu hiệu 9: Công tác kế toán hoặc kiểm toán của công ty có vấn đề
Phát hiện sự bất thường trong công tác kế toán hoặc kiểm toán của doanh nghiệp là việc rất khó ngay cả đối với những nhà đầu tư chuyên nghiêp. Trong vụ bê bối ENRON, trung bình ENRON đã trả cho công ty kiểm toán Arthur Andersen (một trong 5 công ty kiểm toán lớn nhất thế giới tại thời điểm đó) 1 triệu đô/1 tuần để che dấu những khoản lỗ khổng lồ của mình. Một điều khá thú vị là sau vụ bê bối của ENRON, Arthur Andersen đã nộp lại giấy phép kinh doanh và dừng hoạt động; hoạt động kiểm toán của Arthur Andersen tại WorldCom được chuyển giao cho KPMG và gần như ngay sau đó, KPMG đã tìm ra những sai phạm về kế toán và kiểm toán nghiêm trọng tại WorldCom - khởi đầu cho sự sụp đổ của một trong những tập đoàn viễn thông lớn nhất nước Mỹ. Tuy Arthur Andersen không bị truy cứu trách nhiệm khi chứng minh được đã đưa ra những cảnh báo về độ chính xác của báo cáo tài chính đối với đội ngũ lãnh đạo WorldCom, nhưng thực tế, Arthur Andersen đã mắc phải nhiều sai phạm tương tự trong vụ bê bối ENRON mà tiêu biểu trong đó là sự thiếu độc lập và tự chủ trong công việc khi vừa đảm nhận kiểm toán, vừa đảm nhận tư vấn thuế, tài chính, quản lý v.v… cho WorldCom.
Với những thủ thuật kế toán tinh vi và danh tiếng của Arthur Andersen thì ngay cả những nhà đầu tư sành sỏi nhất cũng đã bị lừa trong vụ sụp đổ của ENRON, tuy nhiên các nhà đầu tư hoàn toàn có thể thận trọng với cổ phiếu của WorldCom sau khi đã phát hiện những sai phạm của Arthur Andersen. Vì vậy lời khuyên tốt nhất với những nhà đầu tư nghiệp dư là ít nhất hãy thận trọng với công ty đã có tiền lệ về sai phạm kế toán, kiểm toán hay những công ty được kiểm toán bởi các công ty kiểm toán không có danh tiếng hay đã có nhiều sai phạm trong quá khứ.
Tựu chung, những khoản đầu tư không đáng tin cậy đều có chung một đặc điểm, đó là sự bất bình thường. Quỹ của Bernie Madoff tính từ năm 1996 chỉ thua lỗ có 5 tháng và thường trả lợi tức ở mức 2 con số, không có một chiến lược kinh doanh hợp pháp nào trên thế giới có thể đạt hiệu quả kinh khủng như vậy cả, nó thực sự tốt đến mức bất bình thường. Ở vụ bê bối ENRON, thay vì lập một vài công ty con, ENRON đã lập tới hơn 900 công ty con để che dấu các khoản lỗ khổng lồ của mình, đó cũng là bất bình thường. Ở đa số những vụ việc khác, đó là cơ hội đầu tư tốt đẹp một cách đáng ngờ.
